Van gehoorzame werknemer naar lerende mede-ondernemer
Misschien komt het door mijn roots (ik groeide op met mijn handen en voeten in de grond tussen de sla en de tomaten van het familiebedrijf) of door mijn opleiding als landbouwkundig ingenieur, maar ik heb altijd gedacht dat leiderschap veel weg heeft van tuinieren.
Je kunt groei niet forceren.
Je kunt alleen de omstandigheden creëren waarin mensen willen groeien.
Het juiste licht, de gepaste voeding, de optimale temperatuur… en vooral aandacht voor gezonde wortels!
En dat inzicht krijgt vandaag een nieuwe betekenis.
Generatie Z stroomt de werkvloer op; fris, digitaal, kritisch en nieuwsgierig.
Ze willen geen baas, maar een coach.
Geen takenlijst, maar een zinvolle uitdaging.
Geen belofte van zekerheid, maar de kans om te groeien.
Veel bedrijven worstelen met die shift. Ze merken dat klassieke vormen van leidinggeven (controle, structuur, productiviteit) niet meer werken.
Maar precies hier krijgt het werk van Sir Ken Robinson (de man die miljoenen inspireerde met zijn TED Talk “Do schools kill creativity?”) een verrassende actualiteit.
Zijn kritiek op het schoolsysteem blijkt vandaag een spiegel voor onze organisaties.
Drie van zijn lessen vormen tegelijk een wake-up call én een kompas voor leiderschap in tijden van Gen Z.
1. Scholen trainden gehoorzaamheid — bedrijven hebben nu nood aan eigenaarschap.
Het industriële onderwijsmodel was ooit ontworpen om productieve werknemers te vormen: volgzaam, betrouwbaar, uitvoerend.
Onze organisaties hebben dat decennialang gekopieerd.
Maar Gen Z past niet in dat keurslijf.
Ze vragen: Waarom doen we dit? Wat draagt het bij? Hoe kan ik impact maken?
Leiderschap vandaag betekent dus niet meer controle houden, maar context geven.
Niet zeggen wat mensen moeten doen, maar hen helpen begrijpen waarom het ertoe doet.
Van instructie naar inspiratie.
Van gehoorzaamheid naar verantwoordelijkheid.
2. Leiderschap als tuinieren: groei kun je niet forceren, wel voeden.
Ken Robinson zei ooit:
“A good teacher is like a gardener. You can’t make a plant grow, but you can feed its natural desire to do so.”
Dat citaat had evengoed over leiderschap kunnen gaan.
Generatie Z verlangt persoonlijke aandacht, feedback en ruimte om te experimenteren. Ze willen niet gemanaged worden, maar begeleid.
De moderne leider schept dus een leerklimaat:
- waar fouten kansen zijn,
- waar diversiteit van talent erkend wordt,
- en waar groei belangrijker is dan conformiteit.
Of zoals Robinson het zou zeggen: cultiveer nieuwsgierigheid, geen gehoorzaamheid.
3. Nieuwsgierigheid, creativiteit en kritisch denken zijn de nieuwe sleutelcompetenties.
De wereld verandert sneller dan ooit. Kennis veroudert in maanden.
Wat blijft, zijn drie universele vermogens die elke organisatie toekomstbestendig maken:
- Nieuwsgierigheid – de drang om te begrijpen, te onderzoeken, vragen te stellen.
- Creativiteit – het vermogen om nieuwe oplossingen te bedenken en te realiseren.
- Kritisch denken – de moed om ook je eigen aannames in vraag te stellen.
Gen Z wil niet gewoon leren wat te denken, maar hoe te denken.
Ze zoeken werkomgevingen die hun intellect prikkelen en hun stem serieus nemen.
En geef toe: als we wat meer nieuwsgierigheid, creativiteit en kritische zin in onze vergaderingen zouden planten, zou het er al een pak levendiger uitzien. 🌿
Nieuw leiderschap vraagt nieuwe moed
Wat Robinson ooit zei over scholen, geldt vandaag evenzeer voor leiderschap:
“We have to move from an industrial model of education to an agricultural one.
Human beings are not mechanical components; they are organic beings who grow.”
De toekomst vraagt leiders die durven loslaten wat was en ruimte maken voor wat wil ontstaan. Die niet sturen op angst en efficiëntie, maar op vertrouwen en betekenis.
Die niet bang zijn voor kritische vragen, maar ze verwelkomen als het begin van echte betrokkenheid.
Gen Z dwingt ons om het werk menselijker te maken.
En dat is misschien wel de mooiste les die we kunnen leren.
Of, zoals ik het als landbouwkundige coach graag zeg:
“Wie elke dag wat licht, zuurstof en vertrouwen geeft, oogst vanzelf groei — zelfs bij de moeilijkste planten in het bedrijf.”
Waarbij het licht staat voor een inspirerende visie die richting geeft,
de bodem en gezonde wortels gevormd worden door heldere waarden en een gedragen missie en de bedrijfsleider als coachende tuinier elk talent leert kennen in zijn unieke groeiritme om zo mensen te laten uitgroeien tot hun volle potentieel.
Als leiders opnieuw durven denken als opvoeders, gidsen en tuiniers, dan wordt de werkvloer geen fabriek meer — maar een levend ecosysteem waarin mensen floreren.