Houd jij je teveel vast aan ‘modellen’? Ben je ze gaan hanteren als vaststaande ‘feiten’? Dan stop je mensen in vakjes en zet je hen ‘vast’. Dan loopt het op een gegeven moment mis. Net zoals dat vroeger met de gehoorzaamheidsmodellen ging. Het belemmert je in je doen en laten. Het voelt onvrij en je kan jezelf niet zijn. Het model waarmee je aan de hand van kleuren zicht krijgt op welk type mensen er zijn bijvoorbeeld. Er is een waaier aan variaties, doch mensen onthouden dikwijls slechts de “hoofdkleur”. En je bent nu eenmaal meer dan dat!
Gewoonten helpen je om routine en structuur in het leven te hebben.
Om te kunnen doen en laten wat je wil. Ten minste als ze af en toe in vraag worden gesteld. Want ook gewoonten kunnen zo geruststellend en comfortabel zijn dat ze ‘vast’ zetten. Of ze nog effectief zijn, beseffen we pas als er rondom ons iets verandert. Vooral als we daar zelf geen impact op hebben. Dan moeten we het wel anders gaan doen. Vervolgens vaststellen hoeveel makkelijker en sneller het al jaren had gekund is zonde. Of we weten niet meer hoe het ‘anders’ te doen. Waar we dan in terecht komen is angst! En dat kost ons energie en maakt ons leven alleen maar moeilijker.
Hoe komt dat nu?
We zijn gewoontedieren en we hebben van nature graag comfort. Gewoonten houdt alles eenvoudiger en gestructureerd. Als je over veranderingen in je bedrijf spreekt, denken de meesten: “Oei, wat gaat er veranderen en wat zijn de gevolgen voor mij?”. Zelden kijkt iemand er positief naar. Dat is een van de redenen waarom bijvoorbeeld starten met een nieuwe job of voor het eerst gaan skiën zo ‘spannend’ is.
We zijn ook kuddedieren die rekening houden met wat anderen denken of zeggen. Onderschat de impact van de maatschappij op jezelf niet. Ook al ben je geen grijze muis, het gebeurt toch. Wat ze zeggen, hoe het altijd was en hoe iedereen het ziet, spelen bewust of onbewust een rol.
Als mens begrijpen we alles graag en zoeken we naar verklaringen. We gieten dat in lijsten, modellen en patronen. De menselijke gedragingen zijn erg boeiend maar complex. Modellen en testen zoals DISC, MBTI en Insights helpen ons de mens beter te begrijpen. Vele communicatietechnieken helpen ons communiceren. Assertiviteitstrainingen leren ons om onze grenzen te stellen. Wel ook weer aan de hand van een ‘model’. Het geeft houvast.
Willen we echter modellen als label gaan plakken op mensen? Daar vervolgens naar handelen, zonder enige voeling? Dan beperken we alles en iedereen. En als we onze gewoonten nooit in vraag stellen, dan heeft dat effect op onze efficiëntie en flexibiliteit.
Wat kan je daaraan doen?
Zelfreflectie
Dit kwam al in een eerdere brief aan bod. Daarom nu in het kort het belang hiervan. Reflecteer over wat je drijft in je leven, wat je energie geeft en waarom.
- Wat heb ik nodig?
- Hoe voel ik mij en wat betekent dat gevoel?
- Wat gebeurt er?
- Hoe reageert mijn omgeving op mij?
- Is dat wat ik wil?
- Wat kan ik anders doen en wat kan ik herhalen?
- Bij wie kan ik terecht en doe ik dat ook? Waarom wel? Waarom niet?
- Wat is het gevolg daarvan?
Hoe druk het ook is, maak tijd om stil te staan bij jezelf. Het is essentieel om je bewust te zijn van je flexibiliteit en om flexibel te blijven met jezelf en anderen.
Menselijkheid: Ik ben oké en jij bent oké. Puur ‘neen’ zeggen is geen assertiviteit, maar egoïsme. Voor jezelf opkomen en grenzen aangeven is veel meer dan leren ‘neen’ te zeggen. Communicatie mag wel ‘duidelijk’ zijn. Geitenwollensokken-taal is dat niet, integendeel. Dat geeft verwarring en daarna frustratie bij alle partijen. ‘Neen’ zeggen is ook rekening houden met het belang van de ander.. Daar begint ‘communicatie’ en daarin kan je samen oplossingen creëren. Het gebeurt vanuit het besef dat iedereen ‘zijn waarheid’ heeft. DE waarheid bestaat immers niet. Met dat bewustzijn wordt het boeiend en leer je van de manier waarop de ander naar dingen kijkt. Door verbindende communicatie kom je uiteindelijk samen veel verder.
Verbondenheid: Samen doen en samen leven. Het is heel mooi en hartverwarmend en we hebben elkaar nodig. Het is wel belangrijk om af en toe stil te staan bij de impact ervan. Als de gedachte ‘oei, wat gaan ze denken’ een gewoonte is en angst geeft, dan heb je iets te doen. Anders blijf je mogelijk in een ‘gewoonte’ zitten. Sta eens stil bij je gedachten en ga na of je kan praten met anderen over dingen die je zorgen baren. Vraag om raad over zaken waar je je geen raad mee weet. Of ben jij diegene die denkt te weten hoe ‘iedereen’ denkt? Omdat het altijd al zo was en niemand het anders zegt of doet? Wat het zeker doet is je belemmeren om het gesprek met de andere in alle eerlijkheid aan te gaan en je zorgen te delen. Dat doen, geeft verbondenheid. Je zal vaststellen dat je niet alleen bent en heel wat mensen dingen anders willen dan het is. Wees dus moedig en spreek! Daar zit de groei en evolutie!
Als je niet spreekt blijven oude patronen in- en buiten jezelf bestaan. Het is net als een winkel of hotel op een berg. Stel, je gaat op een meerdaagse bergtocht. Je weet niet dat er boven op die berg een winkel en hotel is, waar je kan eten en overnachten. Dan neem je je eigen eten en tent mee. Boven aan de berg heb je dan niet meer de behoefte om van deze locaties gebruik te maken. Zo gaan ze failliet. Tenzij het bestaan van de winkel en het hotel vooraf kenbaar gemaakt was.
Alles is altijd en-en. Er zijn zoveel facetten aan mensen. We zijn zoveel meer dan gewoonten en modellen. Je hebt verschillende levensdomeinen en verschillende situaties daarbinnen. Dan zijn er ook nog eens vele verschillende mensen die in die domeinen en in die situaties aanwezig zijn. Het zijn mannen en vrouwen met elk hun gevoeligheden. . Denk ook aan de normen en waarden en gemoedstoestand die bij iedereen anders is. Modellen zijn goed als je beseft dat een mens altijd meer is dan dat alleen. Gewoontes zijn goed…. Als je ze maar regelmatig voor- en met jezelf onder de loep neemt.
Ik gun jou bij modellen en gewoontes als leidraad en de hond mag de leiband aan.
Geniet van je vrijheid en stel je gewoonten af en toe in vraag…