Zo sprak een zaakvoerder uit een van onze jaartrajecten. Ik vond het prachtig om te horen uiteraard, maar ook schrijnend. We missen ‘vaardigheden’ die onze levenskwaliteit kunnen verhogen en vergemakkelijken. Ik vind dat ik er iets mee te doen heb. Wat ga jij ermee doenals leidinggevende?
Onlangs, in een gesprek met enkele ondernemers over de hectiek van onze maatschappij kwam iets dergelijks ook aan bod. Over onszelf verliezen maar vooral ook ‘onze kinderen’ die zichzelf verliezen, als we het niet anders gaan doen! We maakten een periode door waarin autoritair opvoeden werd afgekeurd en de vrije opvoeding aan ruimte won. Ondertussen weten we dat autoritatief opvoeden het beste werkt. Het is belangrijk dat we nagaan of onze steeds sneller draaiende maatschappij dat ondertussen kan. Kan jij dat en doe je dat? Het scholensysteem lijkt hierin niet veranderd en geherstructureerd. Tot op vandaag worstelen ouders met het vinden van de balans tussen voldoende leiding en grenzen geven alsook kinderen mee laten participeren. En wat betekentdit voor onze bedrijven? Sta stil bij de vraag, welke jonge werknemers we met dat gegeven in onze bedrijven krijgen. Bekijk hoe je daar in je bedrijf mee om gaat en hoe jouw leiderschap er dan uitziet.
En of we het nu over kinderen of volwassenen hebben, thuis, op school, op het werk: hoe geven we grenzen aan? Hoe en wanneer laten we mensen eigen keuzes maken. Wanneer laten we hen ‘teveel’ beslissen zodat we ze ‘overbelasten’? Hoe plaatsen we hierin beleefdheid en respectvol zijn elkaar toe? Hoe wordt er ‘geleerd’ zonder dat we ‘belerend’ zijn? En wat zijn de wederzijdse verwachtingen? Heb jij voor jezelf als leidinggevende hier een antwoord op? Een visie over? En hoe is die terug te vinden in je bedrijf?
Kennis doen kinderen op op school, nog altijd. Al weten we allemaal dat ook hier zal moeten ingespeeld worden op de snel veranderende realiteit in de maatschappij en de bedrijven. Los daarvan vraag ik mij af wat we kinderen verder nog ‘leren’. Ik heb mijn kinderen geleerd om beleefd te zijn. En dat ze altijd hun mening mogen geven en vragen mogen stellen, zolang ze dat met respect voor de anderen doen. En dat je niet zomaar onderbreekt als mensen in gesprek zijn. Net als An.
Al zag An haar zoon op een event ongemakkelijk staan wachten terwijl hij gewoon wou dag zeggen voor hij doorging. Leerde hij hoe hij dan wel kon tussenkomen? Neen, dat niet. Leren we onze kinderen hoe ermee om te gaan als iemand niet respectvol is of hun mening van tafel veegt? En welk voorbeeld krijgen ze van onszelf als ouders. Van de leerkrachten, familie, vrienden? De antwoorden op al deze vragen brengen ons bij de medewerkers van vandaag en morgen.
Hoe leren we ervoor zorgen dat anderen ons respecteren? Hoe leren we ons respectvol gedragen als we ‘onrespectvol’ behandelt worden? Hoe leren we empathisch zijn ook tegen hen die ons niet empathisch behandelen? “Als anderen onrespectvol zijn of niet empathisch, dan hoeven wij dat ook niet” hoor ik dan zeggen? En dat zijn dan boeiende discussies. Is dat zo? Als iemand anders ons onheus behandelt, geeft dat ons het recht om hetzelfde te doen? Zijn we dan beter dan de andere? Zijn we dan onszelf? Hoe leven we daarin onze eigen waarden en normen? Als zaakvoerder, leidinggevende hebben we hier een erg belangrijke taak.
Afhankelijk van de aard van ons bedrijf en hoe het georganiseerd is, kom je sowieso met heel veel verschillende mensen in contact. Elke afdeling in ons bedrijf heeft ook zijn ‘identiteit’. Hopelijk voor jou hebben ze allemaal wel dezelfde visie, maar dat is een thema voor een andere inspiratiebrief.
Hoe wij als bedrijfsleider met hen allemaal omgaan bepaalt mee de bedrijfscultuur! Beseffen we dat?
Met welke opvoedingsstijl we ook zijn groot geworden, we kunnen altijd onze eigen keuzes maken en leren! Leer jezelf kennen en weten wat je nodig hebt en durf daarvoor te gaan. Zolang je dat doet met respect voor de andere en zolang de andere vrij is ‘ja’ of ‘neen’ te zeggen, ben je goed bezig.
Met onze manier van communiceren en daarbij het al dan niet uiten van ons gevoel, kunnen we heel veel verschil maken. Zowel voor onszelf als voor anderen. Dus ook voor ons bedrijf.
Heb jij zicht op je communicatiestijl?
Wat is belangrijk? Dat we altijd, hoe iemand ook met ons omgaat, altijd onszelf in de ogen kunnen kijken en zeggen: “ik ben trots op jou, je bent helemaal jezelf en je hoeft je niet te schamen of geen spijt te hebben van je gedrag of van wat je zei.” Uiteraard zijn we maar mensen. Toch verliezen we energie en vertrouwen in onszelf en gaat onze eigenwaarde omlaag als we onszelf daarin teleurstellen. Je begrijpt dat het dan moeilijker wordt om goed met anderen om te gaan. We zijn het dus aan onszelf verplicht om goed voor onszelf te zorgen daarin. Dan kunnen we naar onszelf en naar anderen toe eerlijk blijven communiceren en handelen. Dan kunnen we constructieve feedback geven waardoor we zelfs in een gespannen situatie, eerlijk kunnen zijn en toch het conflict niet erger maken of zelfs vermijden.
Geweldloze communicatie, een concept van Marshall Rosenberg, kan hier ook helpend zijn.
‘Geweld’ in communicatie is overal en vertoont zich in vele vormen. Je hebt agressieve uitbarstingen tot sociale uitsluiting, roddels, dreigen, negeren, manipuleren, pesten, overdrijven, cynisme, kleineren… In welke situaties herken jij het bij jezelf? Bij wie heb je het meer voor?
Ik benoem hier de 4 stappen van geweldloze communicatie:
Stap 1: Beschrijf de feiten
Deze eerste stap is al onmiddellijk de moeilijkste. Want, hoe scheid je feiten van perceptie, (= jouw zienswijze)? Wat is het verschil tussen ‘Je doet je best niet voor mij’ en Je was voor de derde keer deze week te laat’.
Vaak interpreteren we de feiten en lijkt dat ook de ‘enige juiste’, zodanig zelfs dat we die niet eens in vraag stellen. Het is ook daardoor dat we niet aan anderen vragen wat ze precies bedoelen. En toch zit er vaak een andere verklaring achter. Iemand die er kwaad uitziet heeft misschien gewoon een slechte dag en kan even niet meeleven met jou. Het heeft dus niet noodzakelijk iets met jou te maken. Als we zelf niet goed in ons vel zitten, denken we dat echter sneller. Daarom dat ook hier weer zelfzorg zo belangrijk is.
De feiten scheiden van jouw perceptie erop, is dus een eerste stap. Zo geef je de andere persoon ruimte om duidelijk te maken wat zijn standpunt is, zonder zich te moeten verdedigen. Want, als we vanuit onze eigen perceptie spreken, zijn we oordelend: ‘je doet je best niet voor mij’, wat de ander in verdediging dwingt: ‘neen, dat is niet waar’. Geef dus ruimte, en ontvang informatie.
Stap 2: Beschrijf jouw gevoel
Dat je de ander ruimte geeft om zijn/haar standpunt uit te leggen, betekent niet dat jij daar niks bij mag voelen! Perceptie is iets heel anders dan je gevoel bij de situatie! Vaak wordt geweldloze communicatie verward met een of andere ongevoelige, zweverige vergevingsgezindheid. Dat is helemaal niet de bedoeling!
Je mag gerust kwaad, ongerust, teleurgesteld, verdrietig, jaloers zijn. Maar schuif de schuld niet in de schoenen van de ander! Jouw interpretatie zorgt er wel voor dat je de dingen ervaart op jouw manier. (door opvoeding en eerdere ervaringen) Neem dat gewoon mee in je communicatie. En dat is nu precies wat we veel te weinig doen! ‘Je bent voor de derde keer te laat deze week, ik ben eigenlijk een beetje teleurgesteld.‘ Daarmee geef je de ander ook ruimte om mee te leven met jou, in plaats van zich onmiddellijk te moeten verdedigen. Toon hoe jij de situatie ervaart, en je zal in de meerderheid van de gevallen begrip en respect krijgen. Iedereen wil immers ‘verbondenheid’.
Veelzeggend zwijgen is dus NIET hetzelfde als communiceren hoe je iets ervaart.
Stap 3: Vermeld jouw noden
Hiermee komen we dus bij de reeds eerder genoemde zelfzorg! Achter een gevoel zit een nood. Je wil veiligheid, waardering, respect, verbondenheid, goed voelen, orde, zelfexpressie… Benoem deze nood, zodat de ander weet waarom je je verveeld voelt bij de situatie. Daardoor ontstaat ook de kans dat de ander zijn of haar noden uit. Pas dan wordt een gesprek mogelijk over het vervullen van elkaars noden, en het oplossen van het conflict. ‘Ik ben een beetje teleurgesteld omdat ik zie dat er werk blijft liggen en ik wil graag die deadline halen’.
Stap 4: Suggereer iets
Stel iets voor dat jouw noden zou vervullen. Maak het concreet, en zorg dat er met ja of nee op geantwoord kan worden. ‘Ik wil graag dat je vanaf nu op tijd komt‘ is geen suggestie, het is een eis! Bovendien klinkt het niet erg aanlokkelijk. Beter zou zijn ‘Zou je in het vervolg op tijd kunnen komen’?
Als afsluiter vermeld ik de twee gouden regels die erachter zitten.
- Verantwoordelijkheid nemen. Geweldloze communicatie begint bij het inzien dat jijzelf reageert op een interpretatie van feiten. Als je dat ziet, kan je uit de, zoals Rosenberg dat heet, kringloop van agressie stappen en aangeven wat de situatie met je doet en welke noden jij hebt. (Voor onze eigen mensen: Wij spreken van de dramadriehoek naar de winnaarsdriehoek overstappen).
– - Authenticiteit. Geweldloze communicatie gaat niet over regeltjes, maar om je intentie om een gesprek op een positieve manier te voeren! Je kan de 4 stappen letterlijk volgen en nog heel agressief overkomen als je intentie niet juist zit.
Het is dus belangrijk dat je toont wie je bent en wat er werkelijk in je omgaat, zodat de ander je menselijkheid kan zien. Iedereen is vanbinnen ook mens, en het is op dat niveau dat je echt met elkaar kan communiceren. Speel geen spelletjes. Je zal uiteindelijk vaker krijgen wat je wil met geweldloze communicatie dan met manipulatie.
Goede communicatie begint bij echte zelfkennis; weten hoe je in elkaar zit en waar/hoe je al dan niet reageert. Enkel dan gaan modellen van communicatie ‘werken’. Door goede communicatie kan je heel erg veel bepalen in je bedrijf, zowel qua sfeer en cultuur, als qua winstmarges!